هنر فرایندمحور چیست و چرا اهمیت دارد؟
نویسنده: راشل دورلی
ترجمه: ریحانه علویان
هنر فرآیندمحور، هنری است که کودک محور و انتخاب محور است و به تجربه کشف اهمیت می دهد. در هنر فرآیند محور، محصول نهایی همیشه منحصر به فرد است و تمرکز بر خلق اثر است نه نتیجه.
ماریا مونته سوری می گوید: «بزرگترین نشانه موفقیت برای یک معلم این است که بتواند بگوید: بچه ها اکنون طوری کار می کنند که انگار من وجود ندارم.»
مزایای هنر فرایندمحور چیست؟
فواید بسیار زیادی برای این نوع هنر وجود دارد! هنر فرآیندمحور از نظر رشدی برای کودکان نوپا، پیش دبستانی و خردسالان مناسب است، زیرا آنها را در موقعیت یک کاوشگر حواس قرار می دهد.
از طریق هنر فرآیندمحور، کودکان:
- فرصت های بیشتری برای خلاقیت، استقلال و تخیل خواهند داشت.
- با محدودیت های فیزیکی و امکانات مواد آشنا خواهد شند.
- تشویق می شوند تا از مهارت های تفکر خلاق و انتقادی استفاده کنند.
- برای تحقق ایده های خود اعتماد به نفس به دست خواهند آورد.
- انگیزه پرسیدن سوال و آزمایش دارند.
- آزمایش و اشتباهات را به عنوان بخشی از فرآیند یادگیری در نظر می گیرند.
چگونه این رویکرد برای بزرگسالان مفید است:
همانطور که هنر فرآیندمحور مناسب سن کودکان نوپا و پیش دبستانی است، برای والدین و مربیان کودک نیز نسبت به درس های هنری متمرکز بر محصول آسان تر است، زیرا به طور طبیعی با رشد کودک همسو می شود.
در اینجا به چند دلیل اشاره میکنیم:
- بزرگسالان پروژه‌ها را تسهیل می‌کنند و به‌عنوان همراه کودک عمل می‌کنند، بنابراین مجبور نیستند همه پاسخ‌ها را داشته باشند. در واقع، ندانستن پاسخ ها می تواند یک مزیت بزرگ باشد زیرا به بزرگسالان فضایی برای بازی و آزمایش می دهد.
- پروژه های متمرکز بر فرآیند نیازی به چیدمان فانتزی زیاد یا مواد منحصر به فردی ندارند که به سختی به دست می آیند. این باعث صرفه جویی در زمان و هزینه می شود.
- از آنجایی که هدف هنر فرآیندمحورکاوش و کشف به جای رسیدن به کمال است، بزرگسالان نیز از نظر عاطفی آزادند تا از هر چیزی که کودک در آرزوی خود به عنوان یک راه حل ایده آل یا نتیجه نهایی در سر می پروراند، حمایت کنند. بدون دعوا، اشک، یا پروژه های نیمه تمام.
چگونه با رویکر هنرفرایندمحور شروع به آموزش کنیم:
- لوازم و ابزار را به صورت سلف سرویس ارائه دهید که کودک به راحتی بتواند به طور مستقل از آنها استفاده کند.
- به کودکان اجازه دهید هر طور که می خواهند سر کلاس بیایند و بروند.
- مطالب هنری جالب ارائه دهید.
- به کودک اجازه دهید علایق خود را دنبال کند.
- تمرکز خود را بر روی فعالیت های باز یا آزاد که تنها یک نتیجه ندارند، حفظ کنید.
- در فرآیند هنرسازی بازیگوش و شاد باشید.
- سؤالات باز بپرسید و نظرات عینی در مورد آثار هنری کودک بیان کنید.
تفاوت بین هنر فرآیندمحور و محصول محور چیست؟
گاهی اوقات می‌شنوم که مردم هنر فرآیندمحور را در مقابل هنر محصول محور قرار می دهند. ابتدا می‌خواهم این افسانه را از بین ببرم که فرآیند و محصول نمی‌توانند با هم کار کنند. اهداف هنر فرآیندمحور مربوط به آنچه در طول جلسات هنری اتفاق می افتد است، در حالی که اهداف هنر محصول محور به نتیجه نهایی مربوط می شود. چیزی که مایلم با همه اینها به خاطر داشته باشید این است که ما نباید در مورد فرآیند و محصول به عنوان متضادهای قطبی فکر کنیم زیرا محصول تقریباً همیشه در فرآیند تعبیه شده است. هنگامی که کودکی مراحل ساخت یک اثر هنری را طی می کند، احتمالاً ایده، سؤال، کنجکاوی یا حتی محصولی در ذهن خود دارد. ممکن است برای ما به‌عنوان بیننده واضح نباشد، اما همیشه یک هدف در پشت این فرآیند وجود دارد، و گاهی اوقات این نیت به محصول نهایی منتهی می‌شود.
بیایید نگاهی به تفکیک از نظر چگونگی یک پروژه بیندازیم:
هنر فرآیندمحور:
- به کارگردانی کودک است
- کودک تجربه کشف را جشن می گیرد
- نتایج منحصر به فردی دارد بدون اینکه دو قطعه شبیه هم باشند
- باز است با راه های متعدد برای کشف
هنر محصول محور:
- بزرگسالان نقش رهبری دارند
- مراحل روشنی را به کودک ارائه می دهد که باید دنبال شود
- انتظار دارد محصول نهایی مانند یک نمونه هنری به نظر برسد
- انتظاراتی در مورد شیوه درست و غلط برای انجام آن دارد
مشکلات رایج هنر فرآیندمحور:
با این نوع هنرسازی نمی‌توان کار زیاد اشتباهی کرد، زیرا بچه‌ها پس از چیدمان مواد، مسیر را هدایت و مدیریت می‌کنند. با این حال، رسیدن به نقطه ای که ما به عنوان بزرگسال بتوانیم مداخله مستقیم نداشته باشیم ممکن است سخت باشد. در اینجا سه چیز وجود دارد که می تواند به شکلگیری یک تجربه هنری فرآیندمحور خوب کمک کند:
- فرزندتان را متوقف نکنید تا به او بگویید فکر می کنید جه کاری باید انجام دهد. در عوض، فقط مکث کنید، نفس عمیق بکشید و به کودکتان فضایی بدهید تا به ساختن ادامه دهد. می توانید از آنها بخواهید که در مورد کاری که انجام می دهند بیشتر به شما بگویند. معمولاً این اطلاعات اندک به ما کمک می کند تا نیت آنها را ببینیم و به ما یادآوری می کند که آنها در مسیر درستی هستند.
- در روند کار شک نکنید. شاید فکر می‌کردید فرزندتان از مواد درست استفاده نمی‌کند، شما فکر می‌کنید: «این کار نتیجه نمی‌دهد. آنها چیزی یاد نمی گیرند. فایده همه اینها چیست؟» این یک واکنش کاملا طبیعی به هنر فرایندمحور است. در عوض، به این فرآیند اعتماد کنید. اگر مطمئن نیستید که همه چیز به کجا منتهی می شود، از فرزندتان بخواهید که درباره ایده هایش بیشتر به شما بگوید. من قول می دهم از آنچه آنها با شما به اشتراک بگذارند شگفت زده خواهید شد.
- 3. کلاه کمال خود را بردارید. کاغذ ممکن است با زاویه کج بریده شود، فضاهای سفید ممکن است با ضربه های سریع رنگ خود را نشان دهند، و خطوط ممکن است آنقدر کم رنگ شوند که به سختی بتوانید آنها را ببینید. آنچه در کار فرزندتان می بینید ممکن است انتظارات شما را برآورده نکند. لطفاً انتظارات خود را تغییر دهید. به زیبایی خطوط لرزان، شخصیت خطوط رنگی و انرژی پشت خطوط و برش های مبتدی توجه کنید. به خودتان بگویید چقدر همه چیز زیبا و جذاب است و به دنبال شواهدی از تخیل، ایده ها و کنجکاوی فرزندتان باشید.
چه موادی در پروژه های هنری فرآیند محور استفاده می شود؟
هرچیز و همه نوع موادی را می توان در هنر فرآیندمحور استفاده کرد. این رویکرد کمتر به این می پردازد که چه چیزی استفاده شود و بیشتر به نحوه استفاده از مواد توجه دارد. اما من یک پیشنهاد دارم: وسایلی را جمع آوری کنید که در چهار دسته مختلف قرار می گیرند دراینصورت چیز شگفت انگیزی برای بازی خواهید داشت: پایه، رابط (اتصال‌دهنده)، ابزار و گنج.
- پایه: کاغذ، خاک رس، مقوا، یا چوب، رول های مقوا.
- اتصال دهنده ها: چسب، نخ، نوار چسب یا نوارهای پارچه ای، خشت خاکی مرطوب.
- ابزار: مداد، قلم مو و رنگ، چنگال، اسفنج، مداد رنگی، سیخ، قیچی.
- گنجینه ها: فویل، دستمال کاغذی، کاغذ حباب دار، انواع مهره‌ها و پولک ها.