بازی گوشی های کودکانه یک طراح PAUL RAND
آریا کسایی، دو هفته نامه هنرهای تجسمی تندیس، شماره 59، 12 مهر 1384، ص 12-13.
«طراحی خیلی ساده است، به همین خاطر خیلی مشکل است.» پل رند
آمریکاییها نمیتوانند از لحاظ داشتن هنرمندان طراز اول در نیمه اول قرن بیستم چندان به خود ببالند. غالب هنرمندان بزرگی که در این سرزمین فعالیت کردند، کسانی بودند که بر اثر فشارهای جنگ جهانی اول به این کشور مهاجرت کردند و تجربه حاصل از ۴۰۰ سال فعالیت را نیز با خود منتقل کردند. در میان تک ستارههای آمریکایی، که شاید تعدادشان از انگلستان دو دست هم فراتر نرود، پل رند(1) طراح گرافیک متولد بروکلین (2) نیویورک (3) یکی از خلاقترین و پیشروترین طراحان گرافیک قرن بیستم میباشد.
رند متولد ۱۹۱۴ در بروکلین یکی از مناطق چهارگانه نیویورک میباشد و نیویورک مرکز هنری قرن بیستم. رند تحصیلاتش را در پرت (4) و پارسونز(5) انجام داد و در مدت شش دهه فعالیت هنری حرفهای خود، مدیریت هنری مجلات معتبری چون اسکوایر(6)، مدیریت هنری شرکتهای معظمی چون آی. بی. ام (7) شبکه ای.بی.سی(8)، طراحی جلد چندین انتشارات معتبر چون وینتیج(9) و ناپف(10) تصویرگری کتابهای کودکان، تدریس در دانشگاه و … را برعهده داشت.
رند در ابتدا از تکنیک کلاژ برای اجرای ایدههای خود در طراحی سود جست، شیوهای که حتی در آخرین دوره آثار وی نیز کماکان دیده میشود. در این شیوه، هنرمندی که در رند بیشترین تأثیر را از وی گرفت، هنری ماتیس (11) بود. رند مانند ماتیس با بریدن کاغذهای رنگی و استفاده از قدرت آشنایی نمادها به خلق آثار خود پرداخت. آثاری که در آن فضاهای مثبت و منفی از ارزش یکسانی برخوردار میباشد. ترکیببندی آثار رند بسیار پویاست و همواره نوعی بازیگوشی و نگاه آمیخته به طنز در آثار وی وجود دارد. این نگاه شوخ طبعانه موجب میگردد که بیننده در لحظه برخورد با اثر به نوعی شگفتزده شود و ناخواسته وارد یک بازی تصویری میشود.
پل رند، طراح جسوری است. و این جسارت را میتوان در تکتک آثار او مشاهده کرد. چه آثار فرهنگی و چه آثاری که بنابر سفارشات شرکتهای تجاری انجام داده است. او سالهای فراوانی را در خانه شخصی خود در کنار همسر و دخترش به کار پرداخت. نگاه عاطفی و گاه کودکانه رند در طول سالیان متمادی تاحدی حاصل همین نکته است.
نتیجه همکاری پل رند با همسرش «آن» (12) چندین کتاب کودک میباشد که تحسین منتقدان را برانگیخت. اوج خلاقیت رند در ایده و آزادی در اجرا را میتوان در این تصویرسازی مشاهده نمود. استفاده از برشهای کاغذ و به کار بردن اشکال دوست داشتنی کودکانه در مجموعهای از ترکیببندیهای بدیع از ویژگیهای این مجموعه از آثار اوست. برخی از شخصیتهایی که توسط رند طراحی گردیدهاند محبوبیت فوقالعادهای یافتند. از جمله این شخصیتها «یک کوچولو» میباشد که از دو جنبه طراحی و شخصیتپردازی نمونه بسیار موفقی میباشد.
در اواخر دهه ۶۰ رند آرام آرام از تصویرسازی کتاب کودکان و طراحی جلد کتاب فاصله میگیرد و جذب طراحی هویت برای سازمانها و شرکتهای معظم میگردد و در این دوره بخشی از زیباترین و به یادماندنیترین آثار خود را خلق میکند.
همکاری رند با شرکتهایی مانند آی. بی. ام از طراحی آرم آغاز و تا طراحیهای محیطی شرکت ادامه مییابد. در این پوسترها و آگهیهایی که با استفاده از نمادها و نشانههای تصویری و نوشتاری طراحی گردیدند، بسیار قابل توجه میباشند. شوخیهای تصویری که سابقا در تصویرسازیها انجام میگرفت، اینبار در آگهیهای تجاری با اندکی پیچیدگی بیشتر صورت میپذیرد و بیننده و خواننده را بیشتر درگیر میکند.
یکی از نکاتی که در آثار رند قابل توجه میباشد، تکامل هماهنگی بین ایده و ترکیببندی است. آثار وی علاوه بر این که همواره دارای ایده مناسبی است از لحاظ زیبایی و نحوه قرارگیری اشکال و رنگها نیز کامل میباشد.
استفاده از تضاد نیز تقریباً در همه آثار وی دیده میشود؛ تضاد بین حروف تایپی و دستنویسهای آزاد، تضاد بین فرمهای هندسی و اشکال آزاد، تضاد بین سیاه و سفید، موضوعات جدی و بیان کمیک و ….
آثار رند بعد از گذشت نیم قرن، تازه، سرحال، زیبا و ساده به نظر می رسند.
